D'Hondt Sistemi Nedir?

Seçimlerde karşılaştığımız D'Hondt sistemi nedir? Bu sistem adını nereden almıştır? Türkiye'de ne zamandan beri uygulanmaktadır? Başka hangi ülkelerde kullanılmaktadır? Bu sorulara hem cevap verelim, hem de Bolu ilimiz için örnekleyelim istedik.

D’Hondt Sistemi Nedir? Bolu İlimiz için Uygulaması Nasıldır?
Seçimlerde karşılaştığımız D'Hondt sistemi nedir? Bu sistem adını nereden almıştır? Türkiye’de ne zamandan beri uygulanmaktadır? Başka hangi ülkelerde kullanılmaktadır?
Bu sorulara hem cevap verelim, hem de Bolu ilimiz için örnekleyelim istedik.
Nedir bu D'Hondt Sistemi?
Belçikalı hukukçu ve matematikçi Victor D'Hondt tarafından 1878'de tasarlanmış, nisbi temsil sistemidir.
Türkiye’de ne zamandan beri uygulanmaktadır?
Türkiye’de 1961’den bu yana – 1965 Millet Meclisi genel seçimi ile 1966 Millet Meclisi ara seçimi dışında– bütün milletvekili genel ve ara seçimlerinde d’Hondt sistemi uygulanmıştır. Günümüzde de yürürlükte olan sistem budur (25.5.1961 tarih ve 306 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m. 32/II, 10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m. 34/III istinaden).
Başka hangi ülkelerde kullanılmaktadır?
(Alfabetik Sırada)
1. Arjantin,
2. Avusturya,
3. Belçika,
4. Bulgaristan,
5. Çek Cumhuriyeti,
6. Doğu Timor,
7. Ekvator,
8. Finlandiya,
9. Galler,
10. Hırvatistan,
11. İskoçya, İsrail,
12. İzlanda,
13. Japonya,
14. Kolombiya,
15. Macaristan,
16. Makedonya,
17. Paraguay,
18. Polonya,
19. Portekiz,
20. Polonya,
21. Romanya,
22. Sırbistan,
23. Slovenya,
24. Şili
25. Türkiye
Dünyadaki ülke sayısı 242.
(Kaynak: tr.wikipedia.org/wiki/Nüfuslarına_göre_ülkeler_listesi)
Yaklaşık dünyadaki ülke sayısının %10.33’ünde bu sistem uygulanmaktadır.

Sistem nasıl çalışır?
Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e … bölünür ve bu işlem o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar devam eder. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.
Bolu ilimiz için 7 Haziran 2015 genel seçim verilerini kullanarak D’Hondt Sistemini örneklendirelim.
7 Haziran 2015 seçimlerinde partilerin aldıkları oylar (yurtdışı oylar dâhil) aşağıdaki şekildedir.
(Kaynak: http://www.hurriyet.com.tr/secim-2015/bolu-secim-sonuclari-14-0#cha)

Bolu ilimiz 3 milletvekili çıkaracağı için, her partinin aldığı toplam oy sırası ile 1’e, 2’ye ve 3’e bölünür.

Bu veriler ışığında aşağıda yer alan ifadeleri de rahatlıkla söyleyebiliriz:
* AK Parti’nin Bolu ilimizde 3-0 sonucuna ulaşabilmesi için, toplam oy sayısının en az 138.495 olması gerekirdi. Yani toplamda oy sayısını en az 40.560 oy artırması gerekirdi.
* Hem CHP’nin hem de MHP’nin aynı anda 1’er milletvekili çıkarabilmeleri için (bütün partilerin 1’er milletvekilleri çıkarmaları ile ilgili durum), her iki partinin de oy sayısının ayrı ayrı 48.968’den fazla olması gerekirdi. Böyle bir durumda ise CHP’nin oy sayısını en az 2.803, MHP’nin oy sayısını ise en az 18.716 oy artırması gerekirdi.
* Partiler arasındaki oy kaymaları nedeniyle, bu sayıların ve analizin değişeceğini de lütfen unutmayalım.
Sonraki seçimlere ışık tutacağı ümidiyle…
Uğur Salih UÇAR