DÖRTDİVAN'DAN YENİ DERLEMELER - 5

DÖRTDİVAN’DAN YENİ DERLEMELER - 5
Kelime
Andamallı: Gamsız, düşüncesiz.
Benava: Avere, mantıksız konuşan, saf.
Esürüklü: Kafasına koyduğu yere çekip giden ve bunu zaman zaman yapan kimse.
Halayık: Bedava hizmetçilik yapan, ücretsiz bakıcı.
Hesüt: Fesat.
Hırnamaz: Çok konuşmayan ve sürekli asık suratlı duran kimse.
Hırtlakçı: Her konuda birisiyle tartışan, inatçı, kendini her zaman haklı gören.
Ihmamak: Kurtulamamak, yenememek. Örn.: Halil’in hastalığı uzun sürdü, bu çocuk ıhmayacak.
Mugallit: Mizahi konuşan kimse, taklit yaparak insanları güldüren.
Sayrılanmak: Hastalanmak.
Tonra: Ellerdeki ve ayaklardaki nasır. Ortadaki n harfi nazal n’dir. Eski yazıda kef harfiyle yazılır.
Tökesimek: Normal yürürken birden düşer gibi olmak. Mecazen işlerin birden bozulmasını ifade eder.
Ülvancı: Şamatacı.
Deyim
Dırca gelmek: Karşı gelmek, diklenmek.
Evim: Kocası vefat etmiş bayanlar, ölen beyleri için “evim” diyerek söze başlarlar.
Gakaç olmak: Islanıp donan elbiseler için kullanılır.
Ganayaklı (Kan ayaklı): Bayanlar için kullanılır. Onların savunmasız olduğunu ifade eder. Örn.: İki ganayaklı gecenin bu vaktinde yaylaya gidemez.
Göğsünün suyunu almak: Aslına gerçekleşme ihtimali az olan bir olayda veya girişimde büyük bir beklenti içinde olmak ve bunun da sonuçsuz kalması, kişinin emeline ulaşamaması.
Sözü minneye koymak: Söylenen bir sözün bir şeye yaraması. Örn.: Minneye konulacak sözün yok (İşe yarayacak sözün yok, anlamında).
Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni