Dörtdivan, asırlardan beri biriken bir yaşam üslûbu şeklinde geliştirdiği ve devam ettirdiği kültürünü yoğun göçler sebebiyle yitirmek üzeredir. Bu durumun bize hitap eden en üzücü tarafı asırlardır burada devam eden Türk kültürü sanki hiç yaşanmamış gibi ona gösterilen ilgisizliktir. Eli kalem tutan herkesin yanında yöresinde yaşayan kültür unsurlarını tespit etmesi ve mümkünse bunlarla ilgili yazılar yayınlanması hatta bunların bir kitaba dönüşmesi gerekmektedir. Bu da mümkün değilse bu işi yapanlara destek olmak millî bir borç olarak telakki edilmelidir.
Dörtdivan, mevcut kültürünün kayda alınması hususunda ülkemizde bence en şanslı yerlerden birisidir. Buradaki kültürel birikim çok erken zamanlarda, 17. Yüzyıl’da Evliya Çelebi’nin dikkatini çekmiştir. Seyahatnâme’de Dörtdivan’ın anlatıldığı satırlarda burada yapılan kelime derlemelerine yer verilir. Bu durum Dörtdivan için oldukça önemli bir husustur. Gerede müftüsü Ali Rıza Ünlü’nün Gerede Tarihi kitabında da Dörtdivan’la ilgili oldukça önemli bilgiler yer almaktadır. Dörtdivan’la ilgili Tülay Oğuzman Er hocanın yaptığı araştırma da ilçe için çok önemli bir hizmet olarak kabul edilmelidir. Yalnız bu sayılanlar Dörtdivan için yeterli değildir. Dörtdivan’ın bütün kültürel yönleriyle beraber tek tek ele alınması, bunun için araştırma yazılarının ve kitapların yayınlanması, özellikle yaylalar ve Dörtdivan evleri için içerisinde fotoğrafların bulunduğu kapsamlı yayınların yapılması, Dörtdivan yemeklerinin ve giyim kuşamının tespit edilmesi, Dörtdivan’ın ağız özellikleri hakkında kapsamlı bilimsel bir çalışma ortaya konulması zaruridir. Aksi hâlde geçen zamanla beraber birçok değer, tarihte hiç yaşanmamış gibi yitip gidebilir.
Biz böyle bir tehlikenin önüne geçmek için Dörtdivan’da 2018 senesinde münferit olarak derleme çalışmalarına başladık. Bu derlemeler başlangıçta Ümmî Kemâl hazretleri ve onun menkıbeleri üzerine yoğunlaşmıştı. 2020’nin Şubat ayında Dörtdivan Çok Programlı Anadolu Lisesi’nde göreve başlamamız üzerine bunu bir proje olarak ortaya koymak istedik. Öğrencilerimizden bu hususta destek istedik. Pandemi süreci başlayana kadar öğrencilerimizden kitabımıza güzel katkılarda bulununlar oldu. Pandemi başlayınca sosyal medya üzerinden kurduğumuz gruplarla bu derlemeleri devam ettirmek istedik. Fakat mevcut şartlar yüzünden öğrencilerimiz ne yazık ki kitabımıza istenilen düzeyde katkıda bulunamadı.
Biz derlemelerimizde tanıdığımız Dörtdivanlılara da başvurduk. Bu hususta Deveciler Mahallesi eski muhtarı Fahri Kayaalp bize büyük destek oldu. Başvurduğumuz hemen her konuda Dörtdivan’da geçmişte yaşanan kültürel hayattan ve bunlar etrafında gelişen halk edebiyatı mahsullerinden bizi haberdar etti. Böylece kitabımız derlemeler ve devam eden araştırmalarımız neticesinde beslenmiş ve güçlenmiş oldu.
Bütün eksiklerine rağmen kitabın Dörtdivan’ın pek çok değerini topladığını ve onları birer değer olarak bir araya getirdiğini düşünmekteyiz. Bundan sonraki niyetimiz Dörtdivan Kültür Atlası’nın her bölümünü mümkün olduğu kadar ayrı bir kitap dosyası olarak genişletmek ve çalışmaktır.
19 Eylül 2020’den itibaren kitabımızda yer alan yazılar Dörtdivan Dünyası Haber Sitesi’nde Ramazan Yaman ağabeyin bize ayırdığı köşede teker teker yayınlandı. Buradaki yazılar kitabın muhtevasının geniş kesimlere ulaşmasında ve yapılan işin duyurulmasında önemli ölçüde hizmet etti. Kitabın yayın aşamasında Dörtdivan Belediyesi Başkanı Sayın Hamza Efe’nin ve Divankav’ın çok önemli katkıları oldu. Nihayet kitabımız Dörtdivan Belediyesi ve Divankav’ın destekleriyle yayınlandı.
Dolayısıyla bu kitap Dörtdivan’ın ortak eseridir. Birlikte neler yapılabileceğinin en önemli delilidir. Burada kitabın ortaya çıkması hususunda bize destek olan bütün Dörtdivanlılara canu gönülden teşekkür ederim. Dörtdivan Kültür Atlası’nın başka ilçelere de örnek olmasını dilerim. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
