DÖRTDİVAN KÜLTÜRÜNE HİZMET EDENLER - II
Dörtdivan’da bir zamanlar Halk Eğitim Müdürü olarak görev yapan Hıdır Boz, Dörtdivan düğünleri açısından son derece önemli yazılar kaleme almıştır. Bu yazılar bu düğünleri ve bunların büyük ölçüde günümüze kadar gelemeyen özelliklerini tespit etmiştir. Hıdır Boz’un yazılarının künyeleri şu şekildedir: “Dörtdivan’da Evlenme Olayı ve Aşamaları”, DİVANDER Bülteni, Y. 1, S. 2, Haziran 1997, s. 18; “Dörtdivan’da Evlenme Olayı ve Aşamaları-II”, DİVANDER Bülteni, Y. 2, S. 3, Haziran 1998, s. 32-33; “Dörtdivan’da Evlenme Olayı ve Aşamaları-III”, DİVANDER Bülteni, Y. 3, S. 4, Haziran 1999, s. 17-18; “Dörtdivan’da Evlenme Olayı ve Aşamaları-IV”, DİVANDER Bülteni, S. 5, , Haziran 2002, s. 17-18.
Dörtdivan kültürüne hizmet eden diğer değerli araştırmacı Nail Tan’dır. Nail Tan’ın yayınları Düldül Mevlüt üzerinedir. Bu yayınlar şunlardır: "Bolu İli Halk Edebiyatının Kaynaklarından Dörtdivanlı Düldül Mevlüt”, DİVANKAV Bülteni, S. 6, Haziran 2003, s. 18-19; “Dörtdivanlı Düldül Mevlüt”, Türk Folkloru Dergisi, S. 4 (38), Yıl 1982, s. 3-6.
Dörtdivan kültürü için çeşitli makaleler kaleme alan bir diğer araştırmacı emekli edebiyat öğretmeni, halkbilimci Dr. Abdullah Demirci’dir. Demirci, Ali Rıza Ünlü’nün kitabından hareketle özellikle Dörtdivanlı Hilmî’nin hayatı, şiirleri ve diğer Dörtdivanlı meşhurlar üzerinde yoğunlaşan yazılar kaleme almıştır. Bu yazıların künyeleri şu şekildedir: “Dörtdivanlı Hilmi ve Şiirleri”, Türk Tarihinde İz Bırakan Bolulular Çalıştayı Bildirileri 21-22 Ağustos 2015, Editör: Erol Öztürk, Bolu 2016; "Gerede Eski Müftüsü Ali Rıza Ünlü’nün ‘Gerede Tarihi’ Eserinde Dörtdivan ve Dörtdivanlılar”, DİVANKAV Bülteni, S. 7, Eylül 2004, s. 32-35; “Gerede Eski Müftüsü Ali Rıza Ünlü’nün ‘Tarih Boyunca Gerede’ Adlı Eserinde Yer Alan Dörtdivanlı Meşhurlar ve Eserleri”, DİVANKAV Bülteni, s. 15, Temmuz 2014, s. 16-17.
Dörtdivan kültürü üzerine bazı önemli yazılar kaleme alan kişilerden birisi de Ahmet Koçak’tır. Koçak ayrıca, Ramazan Atlıkan ve Mustafa Canalp’le birlikte Doğancılar köyü üzerine bir kitap hazırlamıştır (Bin Güzellik Bin İsim Doğancılar Köyü, Ankara 1998). Bu kitap Dörtdivan’da herhangi bir köy için hazırlanmış ilk çalışmadır ve sanırım ikinci bir örneği yoktur. Koçak, Dörtdivanlı olması sebebiyle DİVANDER ve DİVANKAV dergilerinde bazı önemli yazılar kaleme almıştır. Bu yazıların bazılarının künyeleri şu şekildedir: “Bizim Hikâyemiz”,DİVANKAV Bülteni, S. 5, Haziran 2002, s. 10-11; Ahmet Koçak, “Doğancılar Köyü”, DİVANDER Bülteni, Y. 1, S. 2, Haziran 1997, s. 29; Ahmet Koçak, “Dörtdivan Yaylaları”, DİVANKAV Bülteni, S. 5, Haziran 2002, s. 16; Ahmet Koçak, “Gidenler ve Kalanlar”, DİVANKAV Bülteni, S. 10, Haziran 2007, s. 20; Ahmet Koçak, “Köy Okulları”, DİVANKAV Bülteni, s. 11, Ağustos 2008, s. 11; Ahmet Koçak, “Toplum ve Kültür”, DİVANKAV Bülteni, S. 8, Haziran 2005, s. 27; Ahmet Koçak, “Unutulan Geleneklere Ağıt Hükmündedir”, DİVANDER Bülteni, Y. 2, S. 3, Haziran 1998, s. 29; Ahmet Koçak, “Yayla Evleri”, DİVANKAV Bülteni, s. 11, Ağustos 2008, s. 11; Ahmet Koçak, “Yaylalarımız ve Biz”, DİVANDER Bülteni, Y. 3, S. 4, Haziran 1999, s. 15-16.
Prof. Dr. Faruk Sümer, Köroğlu üzerine hazırladığı araştırmalarında Dörtdivan’ın kültürel geçmişine yönelik ciddi makaleler yayınlamıştır. Bu yayınlar, Köroğlu’nun Dörtdivan’da doğup yaşadığını tescillemiştir. Faruk Sümer’in bu konudaki yazıları şöyledir: “Belgelerle Köroğlu'nun Tarihî Kişiliği”, Milliyet Sanat Dergisi, Sayı: 163 (19 Aralık. 1975); “Döğerler'e Dâir”, TM, Cilt: X (1951-53), 1953, s. 139-158; “Köroğlu, Kizir-oğlu Mustafa ve Demirci-oğlu ile İlgili Vesikalar”, TDA, Sayı:47 (1987), s. 9-46; “Köroğlu”, TDTD, Sayı: 2, Şubat 1987, s. 2-7; “Türk Aleminin Hâlâ Yaşayan Millî Destanının Kahramanı, Türk Kültürünün Mukaddes Şahsiyeti Köroğlu”, Tarih Dergisi, s. 4-7; “Türk Destanları VIII Köroğlu Destanı”, TDTD, Sayı: 70 (Ekim 1992), s. 4-13.
Dörtdivan müzik kültürü için araştırma yapan araştırmacılardan İsmail Hakkı Akyoloğlu önemli makaleler kaleme almış bir isimdir. Onun Dörtdivan’da Prof. Dr. Faruk Sümer’le gerçekleştirdiği derlemeler va aldığı kayıtlar son derece önemlidir ve buradaki müzik kültürünün kayıtlara geçmesini sağlamıştır. Akyoloğlu’nun yazılarının künyeleri şu şekildedir: “Bolu ve İlçelerinde XV. Yüzyıldan Beri Süregelen Musiki İle Cönkten İlâhi Okuma Geleneği, Yunus Emre ve Şiirlerinin Varyantları”, Kültür Bakanlığı, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri III. Cilt, Ayrıbasım, Ankara, 1992, s. 1-6; İsmail Hakkı Akyoloğlu, “Dörtdivan Türkleri ve Köroğlu”, DİVANKAV Bülteni, S. 8, Haziran 2005, s. 10-12; İsmail Hakkı Akyoloğlu, “Dörtdivan Türkmenlerinin Köroğlu Destanı ve Müziği”, Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu, Bolu 1998; İsmail Hakkı Akyoloğlu, “Prof. Dr. Faruk Sümer İle Birlikte Yaptığımız Köroğlu Araştırmaları Ve Müzikli Bir Köroğlu Destanı”, VI. Uluslararası Köroğlu Sempozyumu, 10-12 Ekim 2016 Bolu/ Türkiye, Bildiri Kitabı, Editörler: Azize Aktaş Yasa - Faruk Öztürk İstanbul, 2016, 423-429; İsmail Hakkı Akyoloğlu,, “Türkmenlerin Işığı Prof. Dr. Faruk Sümer”, TDA, Şubat 1996, Sayı: 100.
Yukarıda isimleri zikredilen araştırmacıların yanı sıra çeşitli yazı ve şiirlerle bu kültüre hizmet eden başka bazı kişiler vardır. Burada onların isimlerine temas etmeden geçemeyiz. Dörtdivan’la ilgili yazı kaleme alan diğer bazı yazar ve şairlerin isimleri şöyledir: Alemdar Yalçın, Ali Akkan, Alparaslan Karabulut, Asım Ertuğ, Aydoğan Aslantaş, Bahattin Karabulut, Bekir Özalp, Recep Şengün, Betül Baylam (Uğuzman), Celal Topçuoğlu, Celal Yeler, Dinçer Ruscuklu, Erendiz Özbayoğlu, Fatih Erkoçoğlu, Figen Nur, Fikret Konca, Gazi Çağlar, Gökhan Misirli, Hamdi Birgören, Hayrettin İvgin, İsmail Soykan, İsmail Şahin, Mehmet Ali Ayer, Mehmet Yıldırım, Metin İpek, Mustafa Öztürk, Mustafa Turhan, Muzaffer Albayrak, Özkan Üner, Turgay Yazar, Azize Aktaş Yasa, Pınar Doğan.
Dörtdivan’la ilgili manzumelerini Dörtdivan Dünyası’ndaki köşesinde yayınlayan ve bunların bir kısmını Bizimkisi Dörtdivan Sevdası kitabında bir araya getiren Fahri Kayaalp de bu kültür için hizmet edenlerden birisidir. Kayaalp, Dörtdivan Kültür Atlası’na da kaynak kişi olarak önemli katkılarda bulunmuştur.
Dörtdivan kültürü için önemli bir yayın hamlesi olarak DİVANDER ve DİVANKAV dergilerini burada zikretmek gerekir. Bu dergiler 2018 yılına kadar Dörtdivan kültürü, yaylaları, köyleri, tarihi için kaleme alınmış birçok yazıyı bir araya getirmiştir. Yılda bir kere de olsa bu dergi bu kültürün işlenmesine ve yazıya geçirilmesine yardımcı olmuştur. Dolayısıyla oldukça önemli bir yayın hamlesi olarak kabul edilebilir. Devam etmesini ve yeni araştırma yazılarıyla bu kültürü işlemesini temenni ederiz.
Burada Dörtdivan Kültürü için üzerinde durulması gereken bir husus da Şair ve Yazarlığının yanı sıra, Ramazan Yaman’ın yönettiği Dörtdivan Dünyası adlı haber sitesidir. Bu sitedeki haberlerin yanı sıra köşe yazarları da muhtelif konularda Dörtdivan kültürünü işlemeye devam etmektedirler. Bu oldukça önemli sitenin Dörtdivan kültürü için hayati bir değeri vardır. Sitenin daha zengin bir muhteva ile devam etmesi ve desteklenmesi elzemdir. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
