Mümkün olan varlık mertebeleri kendi içinde sınıflandırılır. Ruha sahip olan her insan kendini idrak ile sorumludur. İnsan için var oluş insanlarla iletişime girdiği an başlar diyenlerin aksine “zayıf olarak yaratılmış olduğunu”, aczini zayıflığını anladığı gün kendi var oluşunu gerçekleştirir. İnsanın karşısındaki bütün canlılar ilahi gücün kendilerine verdikleri ile yetindikleri halde sadece insandır ki gücü sınırlı olduğu halde ihtiyaç ve arzuları sonsuzdur.
Bu sınırsızlığa rağmen duyu ve duygudan meydana gelen insan hayat denilen çizgide zaman zaman kendisini sığaya çeker. Ben kimim, nereden geldim nereye gidiyorum dediği gün başlamıştır macera. Ve bu hikâye kıyamete kadar var olmak ile yok olmak arasındaki ince çizgide sürüp gidecektir.
Kendini nesneye bağlayanlar, maddeye esir olanlar olduğu halde, Mutlakta yok olanlar vuslata erenlerdir. Vuslata ermek yerine varlığı unutmayı alışkanlık haline getiren yine varlıktır yani insandır. Çünkü nisyan ile malul olandır.
Nisyandan kurtulup insan olmanın yolu duadır. Dua unutanın unutulana yönelişidir. Dua duyunun değil duygunun dile gelişidir. Duygunun duyuya galebesidir. “Bana dua edin icabet edeyim” diyene haykırışıdır. Aczini ifade edişi, firkate isyanıdır.
Dua, dünyadan vaz geçenin Sonsuza aşkıdır. Aşık’ın maşuka yalvarışıdır. Ölmeden önce ölmeye çalışanın gönül selidir. Dünyanın cazibesine kapılan, kirlenmiş gönüllerin gözyaşıdır. Dua kendisine nimetler verene şükürdür. Varlık ağacının meyvesidir. İhtiras ve doyumsuzluk gibi olumsuz ve şükürsüz duygulara karşılık dua kanaat, razı olma, yetinme memnun olmadır.
Nisyan ve gaflet …unutmaktır. Dua hatırlamaktır. Nereden nereye olan yolun farkına varılmasıdır. Dua aklın kalple uyumudur. Dua irade sahibinin özgür olma isteğidir. Özgürlük bağlarından kurtulmaktır. Nefis insanı dünyaya bağlayan, onu köleleştirendir. Dua zincirleri kırmak, Mutlak olanla hemhal olmaktır.
Dua köleliğin, esaretin sona erme vasıtasıdır. Rahmet denizinde vuslatı yaşamaktır. Benlikten kurtulup Canlar Canını aramaktır. Yaratılanın sorumluluğunu hatırlamasıdır.
Dua, dua eden kalplerin Allah dostlarıyla birleşmesidir. Seveni sevmek dolayısıyla sevgiliye ulaşmaktır. Rahmet deryası içinde merhamet medeniyeti inşa etmektir.
Dua malum ile uğraşan insanın maruf olana yönelmesidir. Kelimelerin değil duyguların dile gelişidir. Kelime ile dile gelip ruhu sızlatmayan mana onu ifade eden dile kelepçe, onu taşıyan bedene yüktür. Dua dilde lisana gelen, ruhta sızı olan davranışta kendini gösterendir. Nefsanî olanla değil ruhani olanla birleşendir.
Dua, hem ferdin dünyasında hem de toplumsal hayatta ve hayra vesile olan günlerde benliğin zincirlerini daha rahat kırmaya bütüncül davranışlarımızı değiştirmeye vesile olur. Dini günler bireysel ve toplumsal hayatımızın manevi açıdan daha yoğun yaşandığı zamanlardır. Böylesi zamanları ruhsal dünyamızın coşkusu içinde yaşarken dile gelecek olan dualar sadece kendimiz için değil birbirimizden sorumlu olduğumuz her canlı için yapılmalıdır ki birbirimizden sorumlu ve emin olarak emaneti sahibine ulaştıralım.
Rahmet ve bereket ayı diye nitelenen bu günleri dualarımızla aydınlatabildikçe insan olduğumuzu hatırlayacak ve zorda kalmış olanlara hem ruhen hem de bedenen bir dünya kurmada ve merhamet dünyamızı onlara açarak insanileşeceğiz.
