Eski adıyla Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) bu günkü ismi ile Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesine 22.12.2017 tarihinde gittim. İşlerimiz bitip ayrılırken bir tabela dikkatimi çekti. "Tıp Tarihi Müzesi". Tabelayı takip ederek müzeye ulaştım. Açık olan müzeyi ziyarete girdiğimde; "I. Dünya savaşı yıllarında kullanılan sahra sıhhiye malzemeleri, ilk yardım çantaları ve sıhhiye çadır örnekleri ile birlikte birçok eskiden kullanılan tıbbi malzemelerin yanısıra Otoklav, hasta taşıma arabası, sedye ve hasta koltuğu örnekleri sergilenmektedir. Atatürk'ün üst diş protez kalıp ve örneği, İsmet İnönü'nün orjinal diş protezleride sergilenmekte olup, ayrıca 4 ayrı camlı masada 10 Kasım 1938 ile 21 Kasım 1938 tarihleri arasında yayınlanan orjinal Ulus gazeteleri kolleksiyonu bulunduğunu gördüm." Eğer sizlerde gidip görmediyseniz, mutlaka gidip görün..
GATA Tıp Tarihi Müzesi’ni Gezdiniz mi?
25 Aralık 1898 de açılan Gülhane Askeri Tıp Akademisi, 101 yıllık tarihi içinde birçok önemli olaya tanıklık etmiştir.
1898 de “Gülhane Seririyat Hastanesi” adı ile İstanbul-Sarayburnu’nda çalışmaya başlayan Gülhane, bugüne kadar 5 defa yer değiştirmiştir. I. Dünya Savaşı sonrasında Sarayburnu’ndaki binaları işgal edilince 1918 de, hasta ve eşyaları ile birlikte Gümüşsuyu Asker Hastanesi’ne taşınmış, 1923 de tekrar Sarayburnu’ndaki binalarına geri dönmüştür.
1941-1953 yılları arasında Ankara’daki Cebeci Asker Hastanesi’nde, 1953-1972 yılları arasında şimdiki Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın bulunduğu binalarında ve 1972’den sonra Etlik’teki modern kampüsünde çalışmalarını sürdüren Gülhane’nin kütüphanesinde ve depolarında korunan malzemeler Tıp Tarihi Müzesi’nin ilk kaynaklarını oluşturmuştur.
Bu malzemeler önceleri küçük bir salonda teşhir edilmeye başlanmış, 14 Mart 1988 den sonra da açılışı yapılan bugünkü modern müzede izleyicilere sunulmuştur. Gülhane’nin 90. kuruluş yılı kutlamaları kapsamında yapılan yeni müzenin açılış gününde Alman ve Türk bilimadamlarının katıldığı bir sempozyum düzenlenmiştir. Gülhane’nin Türk tıbbına katkıları ve Türk-Alman tıbbi ilişkilerinin tartışıldığı bu sempozyuma Türkiye dışından dönemin Uluslararası Tıp Tarihi Kurumu Başkanı Prof. Dr. Hans Schadewaldt (Düsseldorf), Prof. Dr. h.c. mult. Heinz Göerke (Münih), Prof. Dr. Gündolf Keil (Würzburg), Doç. Dr. Manfred Skopec (Viyana), Prof. Dr. Jozsef Antall (Macaristan), Doç. Dr. Helmut Becker (Münih) ve Prof. Dr. Arslan Terzioğlu (İstanbul) başta olmak üzere birçok öğretim üyesi ve tıp tarihçisi katılmışlardır.
900 m² lik bir iç alana sahip müze, yeni eklenen bölümlerin 17 Haziran 1998 de yapılan bir törenle açılışı yapılmış ve müze şimdiki son konumuna ulaşmıştır.
Müze Bölümleri
İç Koridor ve İdari Bölüm:
Burada, Gülhane’nin kuruluşundan bugüne kadar komutanlık yapan 31 hekimin fotoğrafları yer almaktadır.
Ayrıca 4 ayrı camlı masada 10 Kasım 1938 ile 21 Kasım 1938 tarihleri arasında yayınlanan orjinal Ulus gazeteleri kolleksiyonu bulunmaktadır.
İdari bölümde, müze yöneticiliği ve kütüphane yer almaktadır.
Müze Salonları:
Burada birisi büyük, birisi küçük, iki salon bulunmaktadır. Bu salonların yan duvarlarında 16 vitrin, ortalarında toplam 4 büyük vitrin vardır. Bu vitrinlerde sergilenenler kısaca şöyle özetlenebilir;
1. vitrinde, eski Anadolu tıbbı ile ilgili bir düzenleme yapılmış olup, Anadolu’da kurulan tıp merkezleri bir harita üzerinde ayrı ayrı gösterilmiştir.
2. vitrinde, İbni Sina ile ilgili görüntüler, cerrahinin gelişmesi ile ilgili görüntüler ve eski cerrahi alet örnekleri bulunmaktadır.
3. vitrinde, ilk resimli Türkçe tıp kitabı Cerrahiyet-ûl Haniye, Dağlama ile ilgili bir düzenleme, Hacı Paşa ve Hekimbaşılık ile ilgili görüntüler yer almaktadır.
4. vitrinde, 19. yüzyıl Osmanlı tıbbı ile ilgili görüntüler, Askeri Tıp Okulu’nun açılışı, kayıt defteri ve diplomalar ile Tıp Okulu malzemelerinden örnekler bulunmaktadır.
5. vitrinde, Gülhane’nin kuruluşu ve kurucuları ile ilgili görüntüler bulunmaktadır.
6. vitrinde, 1900’lerin başında tıp okulunda görev alan öğretim üyeleri, eski tıp kitapları ve 1897 de çekilen ve bir savaşta ilk defa kullanılmış olan ve bir erin kurşun ile yaralanmasını gösteren röntgen görüntüleri vardır.
7. vitrinde, I. Dünya savaşı yıllarında kullanılan sahra sıhhiye malzemeleri, ilk yardım çantaları ve sıhhiye çadır örnekleri sergilenmektedir.
8. vitrinde, Çanakkale savaşındaki sağlık hizmetleri ile ilgili orjinal fotoğraflar, sahra sıhhiye sandıkları ve sağlık hizmetleri sırasında çeşitli amaçlarla kullanılan malzemeler bulunmaktadır.
9. vitrinde, Kurtuluş savaşı ile ilgili görüntüler ve sıhhiye setleri bulunmaktadır.
10. vitrinde, 1980’de açılan Gülhane Askeri Tıp Fakültesi’nin açılışı, ilk mezunları ve Müzenin açılışındaki tören ile ilgili malzemeler vardır.
11. vitrinde, Kıbrıs Barış Harekatında şehit olan Tabip Ütğm. Halil Akçiçek’in portresi, 2. Dünya savaşından kalan sahra tipi ecza dolabı, ilk yardım ve harp cerrahisi setleri bulunmaktadır.
12. vitrinde, Gülhane’nin kuruluşunun 50. yılı, Ankara Tıp Fakültesi’nin kuruluşu ve Etlik’teki Gülhane binasının ilk görüntüleri vardır.
13. ve 14. vitrin eczacılık ile ilgili olup, eski ilaç şişeleri, kutuları, harp paketleri, hassas teraziler ve ilaç yapım aletleri vardır.
15. vitrinde, Sağlık Astsubay Okulu albümleri, tıp kongreleri plaket örnekleri vardır.
16. vitrinde, Çankırı Darülşifasında bulunan yılan kabartmasının örneği bulunmaktadır.Salonların ortalarında bulunan 4 vitrinde de sırası ile, müzeye bağışlanan hekim kıyafetleri, I. Dünya ve Kurtuluş savaşında kullanılan eğere takılan sedye, hasta nakil arabası ve hasta taşıma vagonu örnekleri, 1900’lerin ilk yarısında sıkça kullanılan dezenfeksiyon, distilasyon vb. cihazlar ve harp aletleri bulunmaktadır.
Müze salonlarında vitrinlerin dışında sergilenen malzemeler de şunlardır.
1) Diş kolleksiyonu: 1900’lerin başında Almanya tarafından hediye edilen ve 136 parçadan oluşan zengin diş protez örnekleri içeren bir kolleksiyondur.,
2) 1850’li ve 1900’lerin başlarında kullanılan askeri tabip ve askeri tıp öğrencisinin kıyafetlerinin örneklerini gösteren 4 manken.
3) Otoklav, hasta taşıma arabası, sedye ve hasta koltuğu örnekleri.
Çağdaş müzecilik anlayışı ile düzenlenen GATA Tıp Tarihi Müzesi, yeni kolleksiyonlar ile gelişme projeleri yapmaktadır. Özellikle Askeri Tıp Tarihi konusunda kendisini geliştirmeyi ve zengin dökümanlara sahip olarak izleyicilerini bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
www.tipfak.com
