Nahcivan'ın Adını Taşıyan Kent, 500 Yıllık Osmanlı Haritasında
NAHCİVAN’IN ADINI TAŞIYAN KENT,
500 YILLIK OSMANLI HARİTASINDA
Nahcivan’ın adını taşıyan köy 500 yıllık Osmanlı haritasında geçenlerde "Şark kapısı" gazetesinde çıkan "Nahcivan’dan Dörtdivan'a 900 yıllık sırrın öyküsü" yazısında "Nahcivan Mahallesi" diye bir mahalleden bahsetmiştik.
Bolunun Dörtdivan ilçesine bağlı Ada köy köyüne bağlı olan bu Nahcivan Mahallesi hakkında tarihi kaynaklara başvurarak yaptığımız araştırmamızda malum olmuştu ki, Malazgirt savaşı ile Anadolu'ya gelen Oğuz Türklerinin bir kısmı 1074-1076 yıllarında Dörtdivan ve çevresine yerleşmiş ve yerleştikleri yerlere de Oğuzlara has yer adları vermişlerdir:
Seyitaliler, Bayramlar, Cemaller, Dülger, Avşar, Göynük, Doğancılar, Demirciler, Kara-ağaç, Ahmetler, Ocaklar ve bunun gibi onlarca köy ve mahalle adı hâlâ duruyor.
Tarihçi Mehmet Süme, "Türklerde yer adı verme geleneği ve Oğuz boylarının Bolu’daki izleri eserinde Oğuzların daha önce yaşadıkları yer, boy ve halk adlarını yaygın olarak kullandıklarını yazıyor. Bolu ve çevresinde bulunan köy ve mahalle adlarından da bu anlaşılmaktadır.
Şu anda Dörtdivan'ın Ada köy köyüne bağlı olan Nahcivan Mahallesi de yerel halk tarafından yüzyıllardır korunan yer adlarından biridir. Son yazımızda Nahcivan mahallesinin coğrafi olarak Ada köy köyüne ait olmasına rağmen bu mahallenin köyden biraz uzakta olduğunu belirtmiştik. Oradaki arkadaşlarımıza mahallenin köye neden bu kadar uzak olduğunu sorsak da, mantıklı bir cevap alamamıştık.
Bir başka ilginç nokta da köy ile mahalle arasındaki alanların güzergâh olması. Mahalleyi köyden ayıracak coğrafi engeller - dağlar, tepeler, vadiler - olmadığı için, yani deprem ya da sel nedeniyle bu iki yerleşim yerinin ayrılması da inandırıcı gelmiyor. Ele bu tartışmalar sırasında Nahcivan mahallesini bizimle birlikte gezen ve bu mahalledeki caminin imamı olmuş Mustafa Uludağ, bugünkü Nahcivan mahallesinin bir zamanlar geniş bir alanı kapsadığını, daha doğrusu büyük bir yerleşim yeri haline geldiğini ve zamanla göç neticesinde buranın bir mahalle haline geldiğini söylemişti. Hatta Ankara'daki Dörtdivan derneğinin Başkanı Fahreddin Özkorkmaz, bunun Osmanlı dönemine ait haritalara da yansıdığını söylemiş muhatabımıza. Daha sonra Fahreddin Özkorkmaz bizimle yaptığı görüşmede o haritanın bir resmini göndereceğine söz vermişti.
Birkaç gün evvel Fahreddin Bey bize o haritanın bir fotoğrafını gönderdi. Osmanlı dönemine ait harita, Bolu ve çevresinin 1530 yılına ait tarihi yer adlarını göstermektedir. O haritada "Nahcivan" adı bir köy olarak gösteriliyor. Çevresinde Ada, Doğancılar, Adakınık ve diğer köyler bulunmaktadır. Adakınık ve Doğancılar köyleri halen varlığını sürdürmektedir.
Haritada "Ada" olarak kayda keçen köy büyük ihtimalle Adaköy'dür. Nahcivan mahallesinin bulunduğu bölgenin ise bundan tam 500 yıl önce haritada köy olarak kayıtlı olduğu bilinmektedir. Bu ise tahmin ettiğimiz gibi zaman zaman nüfusun başka yerlere taşınması ve köyün küçülerek şimdiki mahalle haline geldiğini gösterir.
Ayrıca ilginç noktalardan biri de, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığınca yayınlanan kitapta, 1530 yılında Bolu sancağına bağlı divan, kaza ve köy adları arasında, Nahcivan, Nahta, Nakren, Nacak, Nuh-viran, Nuh çiftliği ve Nuh zaviyesi gibi yer adları da mevcuttur. Nuh-vira'nın şimdiki Nuhören köyü mü (bir önceki yazıda bahsetmiştik) yoksa ayrı bir köy mü olduğunu tespit edemesek de bu bölgede Nahcivan ve Nuh Peygamber ile ilgili birçok yer adlarının olduğunu görmekteyiz.
Bütün bunlar araştırma konusu. Bu yönde çalışmak isteyen tarihçilerin daha ilginç gerçekleri ortaya çıkarabileceklerine inanıyoruz.
