Bolu’ya 2018 senesinde geldikten sonra bu memleketin büyük kültürüyle de yakinen tanışmış oldum. Fırsat buldukça köylere, yaylalara, ilçelere ve şehir merkezine giderek bazı tespitler ve derlemeler yaptım. Bunları makale, şiir, derleme yazısı ve kitap hâlinde de neşretmeye çalıştım. Sonuçta Bolu’nun hâlâ araştırılmayan ve gün yüzüne çıkması gereken birçok değeriyle karşı karşıya olduğumu anladım. Bu değerlerden birisi de Baba Hızır’la ilgiliydi.
Bolu’nun Mengen ilçesinin Baba Hızır köyünde, Baba Hızır’ın bir türbesi vardır. Bu türbe Baba Hızır Camii’ne bitişiktir. Zaman zaman buraya gittim ve Baba Hızır’la ilgili mevcut anlatıları toplamaya başladım. Sonra bunları bir yazı hâline getirdim. Fark ettim ki, Mengen’deki Baba Hızır’la ilgili birkaç makale hâricinde bilimsel bir çalışma mevcut değildi.
Bunun yanı sıra ilerleyen zamanlarda bir Baba Hızır makamının da Dörtdivan’da olduğunu fark ettik. Caminin içinde kimin olduğu bilinmeyen bir yatır vardı. Araştırmalarımızın nihayetinde bu yatırın Baba Hızır hazretlerine ait olduğunu tespit etmiş olduk.
Dörtdivan merkezde bulunan Çavuşlar Camii, Osmanlı arşiv belgelerinde “Baba Hızır Camii” olarak biliniyordu. Camiyle ilgili en eski belgede buradan “Baba Hızır’ın yaptırdığı camii-i şerif…” diye söz ediliyordu. Bu durum meseleyi derhal araştırmak gerektiğini işaret ediyordu bize. Cami bir kere “Baba Hızır Sokak”ta yer alıyordu. Caminin Osmanlıca kitabelerinin birinde “Baba Hızır himmetine…” diye ibarelere rastlamıştık. Caminin hemen yanında bulunan bir medresede müderrislik yapan Dörtdivanlı Hilmî’nin şiirlerinde iki kere Baba Hızır’ın ismi anılmıştı. Dörtdivan’da Baba Hızır’la ilgili menkıbeler anlatılıyordu. Halbuki Dörtdivan’daki Baba Hızır’la ilgili ortada hiçbir çalışma yoktu. Hatta Baba Hızır, Dörtdivan’da neredeyse unutulmuştu.
Biz bunun üzerine çalışmalarımıza başladık ve buradaki zatla ilgili yazılar, makaleler ve şiirler kaleme aldık. Kitaplarımızda bu yazılara ve şiirlere yer verdik. Pek çok yerde olduğu gibi Dörtdivan’ın kültürel değerleri de Dörtdivanlılar dışında pek sahiplenilmemişti. Bunları defalarca yazıp çizdiğimiz hâlde ne üniversiteden ne de kültür ve eğitimle ilgili kuruluşlardan bunlara sahip çıkan biri veya birileri oldu.
Sonuçta Dörtdivan’daki bu makamın “Baba Hızır Makamı” olarak tescillenmesi, buradaki ve Mengen’deki makamlar üzerinde araştırmalar yapılması gerekmektedir.
İşte bu kitapta bizim konuyla ilgili çalışmalarımız ve araştırmalarımız detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
Sonuç olarak Bolu’nun kıymetlerinden birisi olan Baba Hızır’la ilgili bir çalışma yapılması gerekiyordu. Bu küçük kitap aslında böyle bir niyetin sonucu olarak ortaya çıktı. “Bolu Tasavvuf Kültürü” adını verdiğimiz, bununla beraber hâlâ devam eden kitap çalışmamızda buradaki yazılara zaten yer verilmiştir. Ancak Baba Hızır konusu etrafında ayrı bir kitap çalışması yapmanın zaruretini görünce konuyla ilgili yazdıklarımı bir araya getirdim. Yeni araştırmalar ve derlemeler yaptım. Kitabımı belgeler ve fotoğraflarla destekledim. Üzerinde pek durulmayan ama tarihte var olmuş kıymetlerimizden birisini Bolu özelinde ele almaya çalıştım.
Kültür konusunda Dörtdivan’da bulduğum desteği Bolu genelinde bulabilseydim elbette şu an yayına hazır olduğu hâlde ilgisizlik yüzünden neşretmeyi bile istemediğim çalışmalar gün yüzüne çıkar ve üzerine de yenileri ilave edilirdi. Fakat kültürümüzün muhatap olduğu ilgisizlik sebebiyle kendimi bir müddet geriye çekmek, bununla beraber araştırmalarımı daha da derinleştirmek ve fırsat bulunca da bunları neşretmek niyetindeyim.
Baba Hızır gibi önemli bir konuyu bize çalışmayı ve bir kitap hâline getirmeyi nasip ettiği için de Allah’a hamd ederim.
Çalışmamızın kitap hâline gelmesindeki desteklerinden ötürü Ahmet Ersoy’un şahsında DİVANKAV’ın yönetim kurulu üyelerine teşekkür ederim.
Yasin ŞEN Mayıs 2023 Dörtdivan
