DÖRTDİVAN’DA KIRKLAR MAKAMI
Kırklar makamı, bugün Dörtdivan’da sonbaharda vatandaşların yağmur duasına çıktıkları mevkiinin adıdır. Dörtdivan’a bağlı Kılıçlar Köyü’nün arka tarafında kalmaktadır. Burada şu an birkaç yerden su kaynamaktadır. Daha önce kırk tane gözenin kaynadığı söylenmekte ve kırkların burada cem olduğuna inanılmaktadır. Burası yöre halkı tarafından önem verilen bir yerdir ve burada yılın belli zamanlarında toplantılar olmaktadır. Burayla ilgili şöyle bir kayıt yer almaktadır: “Horasan erenlerinden Hoca Ahmet Yesevi’nin talebelerinden birisinin yatırının yer aldığı rivayet edilen türbe Kılıçlar Köyü Kuzköy mahallesinin üstünde yer almaktadır.
Bu yatıra Kırklar ya da Erenler de denilmektedir. Yöre halkı için kutsal bir yer olarak kabul edilen Kırklarda geçmişte kırk (40) adet kuyunun olduğundan söz edilirdi. Günümüzde sadece iki adet kuyu bulunmaktadır. Kuyu içindeki su sürekli aynı seviyede olup ilk bakıldığında 10-15 litre gibi görünse de ne kadar tüketilirse tüketilsin hiç azalmadığı dikkate değer bir durumdur. Bunun için yöre halkı suya ayrıca bir önem verir ve suyu üç yudumda kıbleye dönerek içmeyi adet haline getirmişlerdir. Rivayete göre kuyularda su hiç tükenmemiş ve sadece 1974 yılında yapılan Kıbrıs savaşında kuyulardaki su çekilmiş ve kuyular kurumuştur. Savaş sonrası su tekrar eski seviyesine gelmiştir. Türbenin bulunduğu alanın bir başka özelliği de, türbe çevresinde yer alan taşların farklı olmasıdır. Burada bulunan taşlar kaya kütlesi şeklinde değil yassı ve ince bir şekildedir. Geçmiş yıllarda arzularının gerçekleşmesini isteyenler özellikle de çocuğu olmayıp çocuk sahibi olmak isteyenler bu türbeye gidip adak adarlar, türbeye çocuk elbisesi bırakıp dilediklerinin gerçekleşeceğine inanırlardı. Günümüzde bu tür batıl inançlara artık rastlanılmamaktadır. Bölgede hacca gidecek olan kişilerin ziyaret yeri haline gelen türbede ayrıca kurak geçen yaz aylarında Dörtdivan ilçesi olarak yağmur duası da yapılmaktadır.”[Kaynak: http://www.dortdivan.bel.tr/icerik/21/17/kltrel-deerlerimiz (Erişim Tarihi: 23.09.2020)].
Yukarıda da ifade edildiği gibi Kırklar Türbesi’ne yağmur duası için çıkılmaktadır. Bunun için önce Çavuşlar Camii (Cuma Camii)’nde bir duyuru yapılır. Vakit geldiğinde Dörtdivanlılar köy köy Kırklar Makamı’nda bir araya gelir. Kurbanlar kesilir, dualar edilir. Pilav ve et yenir. Erkekler ve çocuklar burada ceketlerini ters giyerler. Avuç içleri yere gelecek şekilde dua ederler. Bu arada taş toplanır. Toplanan kırk taş bir hoca tarafında üzerlerine dua okunarak bir çuvala doldurulur. Hoca bu sırada “Okuyan ben değilim, Hızır Aleyhisselam!” der. Bu taşlar Kuzköy’de gölete doldurulur. Batmayan taşlar batırılmaya çalışılır. Buna rağmen taşlardan bazısı batmazsa bu durum duaların kabul olunduğunun işareti kabul edilir (Tülay Uğuzman Er, Dörtdivan Kasabasının Sosyal ve Kültürel Araştırması, Ankara 2000, s. 115-116.).
Kırklar Makamı’nda suların hemen yukarısında büyükçe bir mezar ve mezarın yanında bir mescit vardır. Yeni çocuğu olanlar, hamile kadınlar buraya gelir. Bu mezarın daha önceden yedi metre uzunluğunda ve üç metre genişliğinde olduğu ifade edilir. Dua etmek isteyenler, adak adayanlar, çocuk isteyenler buraya gelirmiş. Mezar taş yığını olarak uzun yıllar burada kalmış.
Burada yer alan suyun halk anlatılarında yedi tane olduğu ve birisinin suyunun hiç kurumadığı da söylenir.
Bu suların Kıbrıs Barış Herekatı’nda çekildiği ve askerlere destek olmak üzere gittiğine dair bir halk inanışı vardır. Bu sebeple bu sulara “Gazi Sular” gibi bir ismin verildiği de söylenmektedir. Kırklar makamıyla ilgili görülen ve halk arasında yaygın bir biçimde anlatılan bir rüya şöyledir: Soyadı belirtilmeyen Menderes Hanım burada yatan zâtı rüyasında görür. Bu zat kadından mezarının olduğu yere bir cami yaptırmasını ister. Menderes Hanım bu rüya üzerine buraya bugünkü mescidi yaptırmıştır (Asım Ertuğ, Kılıçlar Köyü, DİVANKAV Bülteni, S. 5, Haziran 2002, s. 22.). Halk arasında bir rivayete göre buradaki mezarda el yazması bir Kuran-ı Kerim gömülüdür. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
