DÖRTDİVAN MANİLERİ - I
Dörtdivan’da mani söyleme geleneği hâlen canlı olarak devam etmektedir. Teknolojinin hâkim olmadığı dönemlerde doğup büyüyen yöredeki yaşlılar bu geleneği sürdürmede ısrarcıdır. Onları gören ve manileri işiten gençler de bazen bu türün güzel örneklerini bizimle paylaşabilmektedir. Dörtdivan manilerinin genel özelliği aşk, ayrılık, gurbet, acı gibi temaları işliyor olmasıdır. Bunlarda günlük hayatın bazı unsurları, günlük olaylar da göze çarpar. Yörede yaptığımız incelemelerde bazı yaşlıların mani geleneği konusunda önemli birer kaynak olduğunu tespit ettik. Derlenen mani örnekleri şunlardır:
Köprünün altı diken
Yaktın beni gül iken
Allah da seni yaksın
Üç günlük gelin iken
Şu derenin alucu
Gınalı parmak ucu
Sevilmedik kızların
Kabul olmaz orucu
Dere yolu düz gider
Bir kınalı kız gider
O kız yolun şaşırmış
İnşallah bize gider
Yumurtanın yarısı
Yere düştü sarısı
Kaynanam verem olmuş
Görümceme darısı
Şu derenin inciri
Saatimin zinciri
Dün akşam nerdeydin
Koynumun güvercini
Cebinde çakısı var
Lavanta kokusu var
Açtım baktım yorganı
Ne de güzel uykusu var
Köprünün altı fış fış
Ay oğlan tespihin düşmüş
Ben sana varurum emme
Ablaların ötüşmüş
Arabam taşa geldi
Bolu’ya paşa geldi
Ben âşıklık çekerken
Ellere şaka geldi
Kümesteki tavuklar
Gıt gıt diye gıdıklar
Düğer’in oğlanları
Kız derdine uyuklar
Ekmek idim tuz oldum
Tuz idim şeker oldum
Ben zalim yar yüzünden
Nasıl bir insan oldum
Motor almış seksene
Bin üstüne gezsene
Motor güzeldir amma
Bak üstündeki serseme
Gelin aldım övündüm
Taşlarınan dövündüm
Gelin bağrıma vurdukça
Öküz gibi böğürdüm
Karşıda gara kapı
İçinde yeni yapı
Beni yârdan ayıran
Dilensin kapı kapı
Gara biber dibekte
Bir yâr sevdim gurbette
Sağ olsun da sallansın
Gelir bir gün elbette
Evleri yama yerde
Camları beyaz perde
Gitme yârim burdan
Ben düştüm gara derde
Soğan goydum sepete
Yâr oturur tepede
Bir yâr sevdim yenile
Şan verdi memlekete
Pekette arı gördüm
Ben bugün yâri gördüm
Keşke görmez olaydım
Benzini sarı gördüm
Mendilim dalda kaldı
Gözlerim yolda kaldı
Herkesin yâri geldi
Benim yârim nerde kaldı
Dağı duman bürüdü
Olan asker yürüdü
Sen orada ben burda
Şu ömrümüz çürüdü
Entarisi biçim biçim
Ölürüm senin için
Hep dostlar düşman oldu
Seni sevdiğim için
Ekin ektim düz yere
Hor görüktüm gözlere
İşte ben gidiyorum
Buralar kalsın sizlere
Sabun daştan gara mı
Gönül düşman sayar mı
İki gönül bir olsa
Ayrılması golay mı
İnce giyerim ince
Pembe yakışır gence
İnsan bir hoş oluyor
Sevdiğini görünce
Susadım su isterim
Bana çeşme gösterin
Ben çeşmeden anlamam
Al yanaktan isterim
Kara tren gaymaz m’ola
Düdüğünü çalmaz m’ola
Gurbet ele yâr yolladım
Gitti de gelmez m’ola
A benim hacı yârim
Başımın tacı yârim
Eller bana acımıyor
Sen bana acı yârim
Gökten uçan teyyâre
Selam söylen o yâre
O yâr selam vermezse
Başına bulsun çâre
Minarenin alemi
Gara gaşın galemi
Madem doktor değilsin
Niye açtın yaramı
Kara tren gay da gel
Askerleri say da gel
Benim yârim kırk dörtlü
Guy trene al da gel
Ey yaylalar yaylalar
Otunu yesin mallar
Sen yaylada ben köyde
Nasıl olacak hallar?
Köprünün altı yalduz
Nerden geliyon balduz
Sen git de ablan gelsin
Duramıyom yalnuz
Ey araba araba
İp bağladım çoraba
Şinden sonra yok mektup
Guru guru meraba
Hadi gidelim sazlara
Azık verem gazlara
Gel toplanıp gidelim
İnce belli gızlara
İki çanak yımırta
Ben istemem gaynata
Gaynatanın dilleri
Atladur gelinleri
Tepsük benim mercanım
Hasta mısın Hacarım
Gençliğinde gazandın
Şimdi sana harcarın
Ak tabakda Pakize
Vallahi varmam size
Eğer size varırsam
Yakı yakarlar bize
Duman geldi dağlara
Yayıldı ovalara
Ah gara gözlü Durmuşum
Geldin mi buralara
Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
