FERFENE
Türk sohbet geleneğinin bin yıllardır devam eden bir geçmişi vardır. Sohbet kültürümüz asırlardan beri Anadolu’da farklı isimler altında devam eder. Çankırı (Yâren Geceleri), Elazığ (Kürsübaşı), Balıkesir-Dursunbey (Barana), Şanlıurfa (Sıra Geceleri), Yozgat (Sıra Gezmeleri) ve Bolu (Ferfene) bunlardan sadece birkaçıdır. Bu sohbet toplantıları esasında ve genel olarak birlik ve beraberlik anlayışına, özelde ise Türklerin teşkilatçı ruhuna dayanmaktadır. Bu sohbetlerin mahalli özellikleri baskındır ve bazılarının kendi içinde katı kuralları vardır. Sohbeti düzenleyen, icra eden, kuralları uymayanları cezalandıran kişileri bulunur. Bu sohbet toplantıları içerisinde en bilinenlerden biri ferfenedir.
Ferfene yüzyıllardan beri süren bir sohbet, eğlence geleneği ve insanları kışın belli zamanlarında bir araya getiren sosyal bir faaliyettir. Ferfene hayatın rutin işleyişinden, monoton seyrinden bir gün bile olsa insanları çekip alan yanıyla modern hayatın içerisinde kıymetli bir imkân olmaya devam etmektedir. Bugün özellikle Gerede ve köylerinde icra edilmektedir. Dörtdivan’da ise Doğancılar Köyü’nde ferfene düzenlenmektedir.
Ferfenede tanışma, sohbet, mahalli köy seyirlik oyunları hâkimdir. Ferfenede mahalli çizgiler net bir şekilde görülebilir.
Ferfenenin en önemli yanı organizasyonudur. Delikanlıbaşı da denen birisi, etrafındaki gençlerle ferfeneyi organize eder. Bu grup yedi sekiz kişi kadar olabilir. Saz icrasından tutun da yemeklerin ikramına kadar hemen her şeyden bu kişiler sorumludur. Onlar genel olarak oturmazlar ve dinlenmezler. Onlarca kişinin bulunduğu bir odada her şeyin düzen ve tertip içerisinde devam etmesi için çalışırlar.
Bu arada gençler bir yıl kadar öncesinden ferfeneyi organize etmeye, en azından tasavvurda bazı işler için çözüm üretmeye başlarlar ve onun bir önceki ferfeneden daha iyi geçmesi için gayret gösterirler. Ayrıca ferfeneye katılacak kişilerden belli bir miktar paranın toplanması ve bunların yerli yerince harcanmasından bu kişiler sorumludur.
Ferfene için mekan genelde köy odasıdır. Bazı köylerde camilerin de bunun için tercih edildiğini görmekteyiz. Köy odasında veya camide orta yerde büyükçe bir soba bulunur. Bu sobanın ateşi gece boyunca hiç dinmez. Daima canlı tutulur. Kömür pek tercih edilmez. Odun yakılır. Bu odunlar önceden hazırlanır ve köy odasının bir deposu varsa orada bekletilir.
Ferfenede yüz civarında kişi bulunabilir. İnsanlar mekânın ortası boş olacak bir biçimde ve sıralanarak otururlar. Oyunlar bu orta yerde ve herkesin görebileceği şekilde icra edilir. Bu arada insanlar arasında sohbetler olur. Birbirlerini tanımayanlar tanışırlar ve yeni dostluklar kurulur. Böylece ferfenenin en önemli amaçlarından birisi gerçekleşmiş olur.
Ferfenede saz da bulunur. Eğer köyde yakın zamanlarda cenaze olmuşsa sazcı çağrılmaz. Saz eşliğinde ferfenede Ankara oyunları, misket, Bolu çiftetellisi, Mengen çiftetellisi, fidayda gibi oyunlar sergilenir. Bu oyunlarda genelde mahalli çizgiler hâkimdir.
Ferfene yemekli bir sohbet toplantısı ve eğlence geleneğidir. Yemeklerde sofrada genelde 4-5 kişi bulunur. Yemekler bir usta aşçı tarafından yapılır ve lezzetli olmasına özen gösterilir.
Ferfenenin en önemli yanı köy seyirlik oyunlarıdır. Bunlar taklit esasına dayanan oyunlardır. Yerli kültürün özelliklerini bunlarda bulabiliriz. Bu oyunları icra eden bir veya birkaç kişi olabilir. Aslında oyunları sergileyen kişi, bir anlamda ferfenenin en önemli kişisi konumundadır. O, ferfenede oynanan oyunlarla ilgili açıklamalar yapar. Oyunlara herkesin katılmasına dikkat eder. Özellikle yeni neslin bunları öğrenmesi istenildiği için onları seçmeye özen gösterir. Ayrıca oyunda neyle karşılacağını bilmeyen gençler bunların daha bir zevkle izlenmesine yardım etmiş olurlar. Aynı zamanda ferfenede oyunları yöneten kişiler, burasının bir köy meclisi olduğunu; darılmaca, gücenmece olmayacağını ifade ederler. Bu ayrıca önemli bir husustur.
Ferfenede genelde bir de deynekçi bulunur. Deynekçi, önceleri elinde deynek olduğu için bu isimle anılmış olmalıdır. Şimdilerde genelde kemer bulunur. Onun görevi oyuna kalkmayanları cezalandırmaktır. Deynekçi bir kişiyi oyuna davet ediyorsa o kişi oyuna kalkmak mecburiyetindedir. Kalkmazsa kemeri yer. Kendisine kemerle vurulan kişiler de gücenmez, darılmaz. Burasının köy meclisi olduğu; hatır, gönül, misafir ayırt edilemeyeceği ifade edilir. Amaç birlik içinde eğlenmektir.
Dörtdivan’da Doğancılar Köyü’nde ferfene geceleri düzenlenmektedir. Bu gecelerde köyün ve Dörtdivan’ın birlik ve beraberlik ruhu devam ettirilmek istenmektedir. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
