Gerede Türk kültürünün en yoğun yaşandığı yerlerden birisi olarak tarihte bir kültür havzası olarak öne çıkmıştır. Burası kültürün üretildiği bir yer olma vasfını tarih boyunca korumuştur. Sanat dalları ve çeşitli türde zanaat kolları açısından Gerede’nin dikkat çekici bir yer olması da bunun böyle olduğunu göstermektedir. Biz ilçeye öğretmen olarak atandığımız 2018 senesinden beri burada zaman zaman bazı derleme faaliyetlerinde bulunduk. Bunları fırsat buldukça kitap ve makale olarak yayınladık. Aynı zamanda Gerede’yle ilgili başka bazı yazılar da yayınlamaya çalıştık. Gerede’yle ilgili ilk derleme kitabımız aslında hacim itibariyle küçük bir çalışmaydı ve 2019 yılında basılmıştı. İlçeyle ilgili 2023 yılında bundan biraz daha hacimli bir derleme kitabı daha yayınladık. Bunlarda yer alan bazı derleme ürünleri üzerine yazılar ve makaleler yayınladık. Biz bu küçük kitaplarda yer alan manilerin perakende olarak bunlarda kalmasını istemedik ve bu çalışmalarımızda yer alan manileri burada bir araya getirdik. Bu yazıda toplam elli bir adet mâni yer almaktadır. Maniler anonim halk edebiyatı türlerinden olması itibariyle Anadolu’nun başka şehir ve köylerinde derlenenlerden pek de farklılık göstermemektedir. Fakat az da olsa Gerede şivesini ve kültürünü yansıtan maniler de vardır. Bir şimdi burada derlediğimiz bu manileri sıralamak istiyoruz:
Maniler
Uzun uzun kavaklar
Kısa kısa gül ağacı
Kavak ağacını keserler
Gül ağacını kokarlar
*
Edirne’nin hamamı
Yandan tüter dumanı
Üç kuzumu sorarsan
Balıkların kurbanı
*
Arı dağından uçtum
Çayır çimene düştüm
Ne belalı başım var
Vefasız yâre düştüm
*
Dağlarda hayladım durdum
Atım terledi durdum
Karşıdan gelen esmer
Beni ciğerden vurdun
*
Dağda keçi yayılır
Boynuzları sayılır
Ali Hatçe’yi görse
Sevincinden bayılır
*
Üç kuruşluk fener
Bu kadar yanar
Akşam çorbanı iç
Bize gene gel.
*
Tut ağacını oyarlar
İçine mâni koyarlar
Ağlama tontonum ağlama
Şimdi kulağını burarlar
*
Kalenin ardı mersin
Beklerim yârim gelsin
Beklemekten usandım
Allah belanı versin
*
Dostlar için çıktık yola
Bolu’da verdik bir mola
İki gözüm arkadaşım
Ramazan-ı şerif hayrola
*
Hey dayı gara dayı
Sakalını dara dayı
Goca garı gayıp gitmiş
Çıra yak da ara dayı
*
Bostana girdim kabağa
Gül topladım tabağa
Şöyle böyle der iken
Uykum kaldı sabaha
*
Ak taşı kaldır da gel
Yılanı öldür de gel
Beni çok seviyorsan
Cüzdanı doldur da gel
*
İnci buldum dizi ile
Kimler görmüş gözü ile
Ben yârimden ayrılmam
Üç beş adam sözü ile
*
Dağların ardı kara
Gidiyom atla yâre
Ben yârimi almadan
Girmem kara toprağa
*
İncirim var ezilecek
Tülbentlerden süzülecek
Hanım teyze çok bekletme
Çok köyüm var gezilecek
*
Hamsi koydum tavaya
Çıktım gittim oynamaya
Geldim baktım hamsi yok
Başladım ağlamaya
*
Allah’ın emriyle
Peygamber’in kavliyle
Dünya böyle kurulmuş
El kızıyla el oğluyla
*
Sergüde dolu bazlamaç
Anne benim karnım aç
Hep dünürler yürüdü
Alagözlüm gözün aç
*
Sergüde telli tarak
Selam yollasak çok ırak
İlkin düz idük amma
Şimdi yıldızdan ırak
*
Dağa gider oduna
Ahmet derler adına
Ben Ahmet’i istiyom
Ger’de’nin inadına
*
Karşıda durma oğlan
Bıyığın burma oğlan
Beni sana vermezler
Yalvarıp durma oğlan
*
Manide ölçü taşmış
Yedi heceyi aşmış
Bir türlü sonu gelmez
Bu ne biçim savaşmış
*
Gökten zenbil iniyor
Pırıl pırıl dönüyor
Benim sana yandığımı
Cümle âlem biliyor
*
İndim kaya dibine
Baktım suyun rengine
Mahşere dek yanarım
Düşemedim dengime
*
Yelek diktim buz gibi
Yakası yıldız gibi
Sarılalım gel oğlan
Sen oğlan ben kız gibi
*
Mendil bağladım köke
Gözyaşı döke döke
Kurudum yaprak oldum
Âşıklık çeke çeke
*
Elmayı dişledim
Sapını gümüşledim
Kalbimin bir köşesine
“…” harfini işledim
*
Maniye maraz derler
Güzele kiraz derler
Yârinden ayrılana
Yana yana gez derler
*
Hatıra hatıra dedin
Başımın etini yedin
Al sana bir hatıra
Okursun doya doya
*
Hoca ezan okuyor
Ciğerimi yakıyor
Benim sevdiğim oğlan
Liselerde okuyor
*
Patatesi haşladım
Soymaya başladım
Sen aklıma gelince
Ağlamaya başladım
*
Armudu taşlayalım
Dibinde hoşlayalım
Kâğıt kalem al yârim
Maniye başlayalım
*
Maydanoz ot değil mi
Yaprağı dert değil mi
Ben … dan ayrılsam
Bu bana dert değil mi
*
Ben seni pekmez sandım
Yüreğimi yakmaz sandım
Yediğim tuz ekmeği
Başıma kakmaz sandım
*
Tavandaki kediler
Miyav miyav dediler
Sevdiğim kim dedim
……….. gösterdiler
*
Eski cami direk ister
Sevmeye yürek ister
Benim karnım tok ama
Arkadaşım börek ister
*
Ateşim var külüm yok
Bülbül oldum dilim yok
Düştüm zalım eline
Ah demedik günüm yok
*
Deniz dibi milli olur
Zengin kızı dilli olur
Saklı gizli sevenler
Çalımından bell’olur
*
Manime mani getir
Yanıma yakın otur
El değmedik ağaçtan
Çilimsiz elma getir
*
Mâni bilirim elli
Yitirsem yârim belli
Ben yârimi bilirim
Sevdiğim çifte benli
*
Karanfil yuttum bütün
Tependen çıktı tütün
Beni yârdan ayıran
Evi yansın büsbütün
*
Kadifeden kesesi
Gayfeden gelir sesi
Gine nerden geliyon
Ciğerimin köşesi
*
Harman yeri yarılmış
Annem bana darılmış
Ne darıldın ey ana
El oğludur sarılmış
*
Çorap ördüm dizece
Buyur gidek bizece
Sen benimsin ben senin
Sabredelim güzelce
*
Portakalın dilimi
Tut kaynana dilini
Kaynanayı n’apmalı
Kaynar kazana atmalı
Yandım gelin dedikçe
Altına odun atmalı
*
Ay doğar ayazlanır
Gül doğar beyazlanır
O yâr seni görünce
Hem güler hem nazlanır
*
Edirne’nin hamamı
Yandan tüter dumanı
Üç kuzumu sorarsan
Balıkların kurbanı
*
Arı dağından uçtum
Çayır çimene düştüm
Ne belalı başım var
Vefasız yâre düştüm
*
Ramazan Manileri
Besmele ile çıktım yola
Selam verdim sağa sola
İki gözüm beyefendim
Arzuladım geldim kapına
Ramazan-ı şerifiniz mübarek ola
*
Eski cami direk ister
Söylemeye yürek ister
Benim karnım toktur ama
Arkadaşım yağlı börek ister
*
Kuran okuyan diller
Söyler Ramazan için
Secdeye varan başlar
Allah’a kulluk için
